Rak szyjki macicy – co musisz wiedzieć
MyBody

Rak szyjki macicy – co musisz wiedzieć

Biorąc pod lupę pewne podstawy anatomiczne szyjka macicy dzieli się na część pochwową wyścieloną nabłonkiem wielowarstwowy oraz nadpochwową z obecnym nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym gruczołowym. W prawidłowo rozwiniętej szyjce macicy wyróżniamy również strefę przejściową. Jest to miejsce, w którym nabłonek wielowarstwowy płaski styka się z nabłonkiem gruczołowym, to właśnie tu najczęściej rozpoczyna się tu atypowy rozrost nabłonka (proces dysplazji) i dochodzi do rozwoju zmian przedrakowych i raka szyjki macicy. Bardzo ważne jest więc, żeby cytodiagnostyka ginekologiczna uwzględniała materiał komórkowy pochodzący z tego obszaru.

Paulina Basta (@medbabki) Paulina Basta (@medbabki) · 6 marca 2022

Najczęstszy nowotwór narządów płciowych

Ten typ nowotworu jest niestety nadal najczęstszym nowotworem złośliwym narządów płciowych na świecie. Od kilku lat odnotowujemy w Polsce spadek liczby zachorowań na co w znaczącym stopniu wpłynął populacyjny program profilaktyki przeciwnowotworowej. Najczęstszym typem raka szyjki macicy jest rak płaskonabłonkowy, który rozwija się zazwyczaj u kobiet po okresie menopauzy (55.-59. r.ż.).

Czynniki zwiększające ryzyko nowotworu

Tak jak w przypadku każdego innego nowotworu, możemy wyróżnić kilka czynników zwiększających ryzyko rozwoju tego nowotworu u kobiety zdrowej. Do najistotniejszych i najczęstszych czynników predysponujących do zachorowania wyszczególnia się zakażenie HPV (16 i 18, ale również innymi typami onkogennymi). Kolejnymi jest wczesne rozpoczęcie współżycia seksualnego i duża liczba partnerów płciowych. Dodatkowo wyróżnia się dużą liczbę odbytych porodów, palenie papierosów, niski status socjoekonomiczny, CIN II i CIN III w wywiadzie, stany obniżonej odporności i wieloletnie stosowanie leków antykoncepcyjnych.

Zakażenie wirusem brodawczaka

Dlaczego zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego jest tak istotne w kontekście raka szyjki macicy? Wieloletnie obserwacje naukowe dowiodły, że dna HPV znajduje się w 99% raków szyjki. Zakażenie wirusem najczęściej przenoszone jest drogą płciową (80% w krajach rozwijających się). 80% zakażeń ulega samowyleczeniu (8-24 miesięcy), natomiast 20% przechodzi w zakażenie przetrwałe. 7-10 lat mija od zakażenia wirusem HPV do rozwoju CIN, a 3-5 lata mijają od CIN do rozwoju raka szyjki macicy. Typy 16,18,39 i 45 są wyróżniane jako typy wysokiego ryzyka onkogennego. W ocenie CIN wyróżniamy trzy stopnie (I,II i III). Skrótem CIN I określamy zmianę ograniczoną jedynie do nabłonka, natomiast CIN III jest bezpośrednim prekursorem raka inwazyjnego.

Badanie cytologiczne

Kluczowym badaniem przesiewowym w zapobieganiu raka szyjki macicy jest badanie cytologiczne, na podstawie którego w rozmazie komórek z tarczy i kanału szyjki macicy za pomocą specjalnej szczoteczki możemy określić stan komórek. Należy pamiętać, że badania cytologicznego nie wykonujemy w czasie trwania miesiączki. Badanie cytologiczne ocenia stan morfologiczny złuszczonych komórek nabłonkowych, nie dostarcza natomiast danych o układzie tkankowym i stanie podścieliska, natomiast istnieniu raka inwazyjnego decyduje tylko wynik rozpoznania patomorfologicznego na podstawie wycinków z tarczy i wyskrobin z kanału szyjki. Rozmazy cytologiczne ocenia się, stosując klasyfikację Papanicolau (stosowaną coraz rzadziej) oraz system Bethesda (TBS). Badanie kolposkopowe jest natomiast metodą weryfikacji nieprawidłowych wyników cytologicznych.

Healthcare worker in scrubs holds a pink breast cancer awareness ribbon symbolizing support.

Diagnostyka raka szyjki macicy

Diagnostyka raka szyjki macicy może wydawać się skomplikowana, jednak należy pamiętać, że większość kroków proponowanych jest i przeprowadzanych przez lekarza ginekologa. To zadań każdej kobiety należy jednak zgłaszanie się na badanie cytologiczne. Pierwsze badanie należy wykonać do 3 lat po inicjacji seksualnej lub do 30. r.ż., w przypadku stwierdzenia braku zmian cytologicznych i czynników ryzyka, powtórne badanie zaleca się wykonać za 3 lata (między 25. a 59. r.ż.).

Profilaktyka

Istnieje również forma profilaktyki pierwotnej do której zaliczamy szczepienia. W Polsce dysponujemy trzema rodzajami szczepionek – czterowalentną, dwuwalentną i dziewięciowalentną. Szczepienia profilaktyczne nie wpływają na zmiany zasad screeningu profilaktycznego. Szczepionki są skierowane zarówno do dziewczynek jak i chłopców. Najodpowiedniejszy wiek dla dziewczynek to 11. r.ż. U osób, które już rozpoczęły życie seksualne nie działa na aktualne zakażenie, ale zapobiega kolejnym.

Do najczęstszych objawów raka szyjki macicy zaliczamy upławy (wodniste, cuchnące, podbarwione krwią) oraz krwawienia (niezwiązane z cyklem miesiączkowym, po odbytym stosunku seksualnym), częste zakażenia układu moczowego, dyskomfort odczuwany w dole brzucha.

Prowadzenie prawidłowej profilaktyki przeciwnowotworowej i rozsądne zachowania seksualne w bardzo satysfakcjonującym stopniu ograniczają rozwój raka szyjki macicy, dlatego świadomość i regularność w ich zakresie jest określana jako kluczowa.

MyBody

Najnowsze